آیا «سلامت معنوی»، پروژه سازمان بهائیت در ایران است؟

آیا موضوع «سلامت معنوی» که در ۱۵ سال اخیر به صورت گسترده در ایران پیگیری شده، ریشه در تعالیم فرقه ضاله بهائیت دارد؟

 از دهه‌های پایانی قرن بیستم عنصری جدید به نام «معنویت» موردتوجه سازمان‌های جهانی متولی سلامت قرارگرفت و در سال ۱۹۸۳ به اجلاس سالیانه بهداشت جهانی کشیده شد و در اجلاس همان سال (سی‌وششمین اجلاس سالیانه بهداشت جهانی) بُعد چهارم سلامت به بحث و تبادل‌نظر گذاشته شد. نهایتاً در سی‌ و هفتمین اجلاس سالیانه بهداشت جهانی «معنویت به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیر استراتژی‌های سلامت کشورهای عضو سازمان جهانی بهداشت» به تصویب رسید.

«سلامت معنوی» البته مورد تاکید متون دینی در همه ادیان بوده و در دین مبین اسلام و پیامبر اعظم (ص) و دیگر معصومین علیهم السلام، همواره برای تعالی روحانی بشر توصیه‌های مکرری داشتند. اما آنچه در اینجا از «سلامت معنوی» مقصود این نوشته است، یک برنامه تدوین شده در سازمان جهانی بهداشت است که به کشورهای عضو ابلاغ شده و از طریق شبکه هایی مخفی و آشکار در حال تکثیر است و البته به دلیل عنوان ظاهری موجه، درباره اهداف پشت پرده این برنامه جهانی کمی غفلت صورت گرفته است.

لااقل به سه دلیل عمده به نظر می رسد که موضوع سلامت معنوی در ایران، ریشه در تعالیم فرقه ضاله بهائیت دارد. نخست اینکه رهبری بهائیت، مکرر از سلامت معنوی سخن گفته است. دوم آنکه برخی از متولیان سلامت معنوی در ایران، سعی در پوشاندن منشأ واقعی موضوع سلامت معنوی داشته اند. سوم آنکه در ایران موضوع سلامت معنوی با موضوع آموزش کودکان که از علایق جدی سازمان بهائیت است، پیوند خورده است. در ذیل به مصادیق جالبی از این سه دلیل پرداخته می شود.

رهبری بهائیت مکرر از سلامت معنوی سخن گفته است. برخی از مصادیق این مسئله را در ذیل مشاهده می کنید:
 

عبدالبهاء (عباس افندی، فرزند بهاءا...) در متن یکی از الواح! خود، دو بار از عبارت سلامت معنوی استفاده کرده: «ای کنیز عزیز خدا! نامه شما به تاریخ ۶ آوریل ۱۹۰۶ دریافت شده است. شما نوشته اید که خانم «مان» سلامتی خود را به دست آورده است. ستایش خدای را که این دختر پادشاه به سلامت معنوی (spiritual health) رسیده است. بلا برای بدن، زمانی که سلامت معنوی وجود دارد، اهمیتی ندارد» (۱)

همچنین عبدالبهاء در آگوست ۱۹۱۲ به یک زن آمریکایی گفته است: «همه این بیماری ها از بین خواهند رفت و شما از سلامت جسمی و سلامت معنوی کامل برخوردار خواهید شد... بگذارید قلب شما موقن و مطمئن باشد که به فضل بهاءا...، به لطف بهاءا...، همه چیز خوشایند شما خواهد شد. اما شما باید روی خود را کاملاً به سوی پادشاهی ابهی (جلال مطلق) معطوف کنید و توجه کامل داشته باشید - همان توجهی که مریم مجدلیه به حضرتش مسیح کرد- و من به شما اطمینان می دهم که سلامت جسمی و سلامت معنوی خواهید داشت» (۲)

عبدالبهاء همچنین در ژوئن ۱۹۱۲ در نیوجرسی آمریکا، وقتی که دوستانش از سلامتی او پرسیدند، پاسخ داد: سلامتی بدن مهم نیست! آنچه مهمتر است سلامت معنوی است که لذت ابدی می بخشد و اثر همیشگی دارد. هر چه بیشتر از بدن مراقبت شود، بدتر می شود! بنابراین انکار برای بدن، ارجح است! امروز فقط یک لیوان شیر خوردم و حالم خیلی بهتر شد. چرا انسان فقط برای خوردن باید این همه زحمت و مشقت را متحمل شود؟ (۳)

عبدالبهاء: ای پزشک ارجمند!...خدا را شکر که دو قدرت داری: یکی شفای جسمانی و دیگری شفای معنوی. (۴)

این رویکرد پس از مرگ عبدالبهاء نیز توسط رهبر بعدی ادامه می یابد. شوقی افندی به عنوان نمونه در نامه اش مورخ ۱۲ مارس ۱۹۳۴ به یک بهائی می نویسد: در موضوع درمان، بهترین نتیجه را می توان با ترکیب این دو فرآیند به دست آورد: معنوی و جسمی. (۵)

سازمان بهائیت پس از مرگ شوقی افندی نیز موضوع سلامت معنوی را با جدیت پیگیری کرد؛ مسئله ای که مصادیق بسیاری دارد. به عنوان مثال در متن بیانیه «جامعه جهانی بهائی» (Baha'i International Community) در مورد سلامت و تغذیه که مورخ ۳۰/۰۵/۱۹۹۱ میلادی (۰۹/۰۳/۱۳۷۰) در دبیرخانه جامعه اقیانوس آرام در شهر نومئا (واقع در کالدونیای جدید، اقیانوسیه) ارائه شده، آمده است: «بهائیان معتقدند سلامتی بیش از نبود بیماری است. علاوه بر سه جنبه به طور گسترده شناخته شده سلامت –یعنی رفاه جسمی، روانی و اجتماعی- بعد معنوی سلامت نیز نه تنها برای زندگی فرد، بلکه برای زندگی خانواده و جامعه نیز مهم است» (۶)

سازمان بهائیت در این سالها فعالانه به دنبال بسط ادبیات سلامت معنوی سایت رسمی بت فوروارد در مجامع بین المللی بوده است. به عنوان یک نمونه دیگر مورخ ۱۸ فوریه ۱۹۹۸ کیسر بارنز (Kiser Barnes) -عضو تشکیلات بیت العدل اعظم جهانی و عضو مرکز آموزشی بین المللی بهائیت در حیفا[۱]- به نمایندگی از «جامعه جهانی بهائی»، در اجلاسی که به میزبانی اسقف اعظم کانتربوری بریتانیا و رئیس بانک جهانی در لندن برگزار شده بود، حضور یافت و مقاله ای را با عنوان «ارزش دادن به معنویت در توسعه» ارائه نمود. در این مقاله نیز از بعد معنوی سلامت سخن رفته است. (۷) بررسی محتوا و منابع این مقاله و آثار آن در مقالاتی که در ایران نوشته شده، خط و ربط های جالبی را نمایان می کند!

همچنین محفل روحانی ملی بهائیان آمریکا در صفحه سوم «رهنمودهایی برای محافل روحانی محلی» آورده است: سلامت جسمی، روانی و معنوی جامعه بهائی بر توانایی آن در عملکرد مؤثر، جذب جامعه گسترده تر و حفظ و حمایت از یک عضو فعال تأثیر دارد. (۸)

البته باید دقت داشت که این فرقه با کلمه معنویت و مشتقات آن، عبارتهای بسیاری ساخته اند و حتی به محافل نه نفره[۲] مدیریتی بهائیت، محفل روحانی یا محفل معنوی گفته می شود (Spiritual Assembly)[۳].

۲- برخی از متولیان سلامت معنوی در ایران سعی در پوشاندن منشأ واقعی موضوع سلامت معنوی دارند. شواهد این مسئله را مرور می کنیم:

مسئولین مربوطه مکرر در سخنرانی ها و مقالات خویش مدعی شده اند که سازمان جهانی بهداشت، بعد معنویت را نیز به تعریف سلامت افزوده است؛ ادعایی که اشتباه بودن آن اظهر من الشمس است.